Sốt cao co giật là một tình trạng cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi. Đây là phản ứng của não bộ trước sự gia tăng nhiệt độ cơ thể đột ngột. Mặc dù phần lớn các trường hợp sốt cao co giật đều lành tính, việc hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí đúng đắn đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn cho trẻ, giảm thiểu tối đa các nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thần kinh sau này.
“Trẻ sốt trên 38.5°C”
I. Sốt cao co giật là gì và nguyên nhân gây ra?
Sốt cao co giật là một dạng co giật xuất phát từ một cơn sốt, thường xảy ra khi nhiệt độ cơ thể của trẻ vượt quá 38.5°C. Các nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này bao gồm:
- Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu, chẳng hạn như cúm, sởi, rubella, sốt xuất huyết, hoặc các bệnh nhiễm virus đường hô hấp khác.
- Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn gây viêm họng, viêm phổi, viêm tai giữa hay nhiễm trùng đường tiết niệu cũng có thể là nguyên nhân.
- Tiêm chủng: Một số trẻ có thể bị sốt cao co giật sau khi tiêm chủng, mặc dù đây là phản ứng hiếm gặp.
Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có tiền sử người mắc chứng sốt cao co giật, nguy cơ trẻ bị co giật cũng sẽ cao hơn.
II. Phân loại và dấu hiệu nhận biết
Dựa vào đặc điểm lâm sàng, sốt cao co giật được phân thành hai loại chính:
1. Sốt cao co giật đơn thuần (Lành tính)
Đây là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% tổng số trường hợp. Các đặc điểm nhận biết bao gồm:
- Độ tuổi: Thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi.
- Thời gian: Cơn co giật toàn thân (cả hai bên cơ thể) thường kéo dài dưới 5 phút.
- Tần suất: Cơn co giật không tái diễn trong vòng 24 giờ.
- Di chứng: Hầu như không để lại tổn thương não hay di chứng thần kinh lâu dài. Trẻ sau cơn co giật thường tỉnh táo và hồi phục hoàn toàn.
2. Sốt cao co giật phức tạp
Dạng này tuy hiếm gặp hơn nhưng có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thần kinh nếu không được can thiệp kịp thời.
- Thời gian: Cơn co giật kéo dài trên 15 phút hoặc tái diễn nhiều lần trong 24 giờ.
- Đặc điểm: Co giật thường xảy ra ở một bên cơ thể (cục bộ).
- Nguy cơ: Có khả năng cao hơn gây tổn thương tế bào não, tiềm ẩn nguy cơ phát triển các rối loạn thần kinh hoặc động kinh trong tương lai.
III. Cách xử trí chuẩn y khoa khi trẻ bị sốt cao co giật
Khi trẻ bị sốt cao co giật, việc giữ bình tĩnh và xử trí đúng cách là yếu tố quyết định.
- Giữ bình tĩnh và đặt trẻ nằm nghiêng: Đặt trẻ trên một mặt phẳng an toàn, thoáng mát, cởi bớt quần áo để dễ tản nhiệt. Nằm nghiêng giúp bảo vệ đường thở, ngăn dịch nôn hoặc nước bọt trào ngược vào phổi.
- Không kẹp chặt hay cạy miệng trẻ: Việc cố giữ chặt trẻ có thể gây tổn thương xương khớp. Tuyệt đối không đưa bất kỳ vật gì vào miệng trẻ (như ngón tay, đũa, thìa…) vì có thể làm tổn thương răng, lợi hoặc gây tắc nghẽn đường thở.
- Theo dõi thời gian co giật: Sử dụng đồng hồ để ghi lại chính xác thời gian cơn co giật bắt đầu và kết thúc. Đây là thông tin quan trọng giúp bác sĩ chẩn đoán và xử lý.
- Hạ sốt: Nếu trẻ còn tỉnh táo và chưa co giật, hãy sử dụng thuốc hạ sốt theo liều lượng được bác sĩ chỉ định. Khi trẻ đang co giật, không nên cho uống thuốc qua đường miệng mà có thể sử dụng thuốc hạ sốt dạng đặt hậu môn.
- Theo dõi sau cơn co giật: Sau khi cơn co giật kết thúc, trẻ có thể mệt mỏi, ngủ lịm đi. Hãy tiếp tục theo dõi, nếu trẻ không tỉnh táo, khó thở hoặc tím tái, cần đưa đi cấp cứu ngay lập tức.
“Những điều nên và không nên làm khi trẻ bị sốt co giật”
IV. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức?
Bạn cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất trong các trường hợp sau:
- Cơn sốt cao co giật kéo dài trên 5 phút.
- Trẻ có dấu hiệu bất thường như tím tái, khó thở hoặc không tỉnh táo sau cơn co giật.
- Đây là lần đầu tiên trẻ bị co giật, đặc biệt là khi trẻ dưới 6 tháng tuổi.
- Trẻ có tiền sử bệnh lý thần kinh hoặc các bệnh lý nền khác.
V. Lời khuyên và biện pháp phòng ngừa
Phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi sốt cao co giật. Khi trẻ bắt đầu có dấu hiệu sốt, cha mẹ cần:
- Theo dõi nhiệt độ thường xuyên, sử dụng thuốc hạ sốt theo đúng chỉ định của bác sĩ.
- Cho trẻ uống đủ nước, nghỉ ngơi đầy đủ.
- Khi cần thiết, có thể chườm ấm (không chườm lạnh) ở vùng bẹn và nách để giúp trẻ hạ nhiệt.
Sốt cao co giật có thể là một trải nghiệm đáng sợ đối với các bậc phụ huynh, nhưng với kiến thức đúng đắn và sự bình tĩnh, bạn hoàn toàn có thể xử lý hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho con mình.
Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa thần kinh nhi để được tư vấn và có phác đồ điều trị phù hợp nhất cho trẻ. Đừng ngần ngại liên hệ với Phòng khám sản – nhi – xét nghiệm 18 Starlake, các bác sĩ đến từ BV Nhi Trung ương, hotline: 0865 467 969